Opcje wyszukiwania (Strona 1 z 78)

Nie wiem jak to się dzieje, ale najlepsze pomysły przychodzą znikąd. I niespodziewanie. Długi weekend niestety nie wypalił w całości, ale zostały do zagospodarowania dwa dni – sobota i niedziela. Powstał zatem pomysł zacnej objazdówki szlakiem cerkwi na terenie Sądecczyzny z małym zahaczeniem o Beskid Niski.
  Wyruszamy z Bielska o 6 rano. Pogoda rozpieszcza. Drogi niemal puste, więc ciśniemy żwawo. Pochmurny, aczkolwiek ciepły poranek powoli nabiera barw a spomiędzy chmur prześwituje słońce, rozświetlając ciepłym porannym światłem wzgórza Beskidu Makowskiego, potem Wyspowego. Po drodze pada kolejny pomysł – pierwszy przystanek – śniadanie w Starym Sączu, w znanym nam już i sprawdzonym miejscu – Zajeździe „U Misia”. Na samą myśl o przepysznych naleśnikach burczy w brzuchu…
  Jest i Stary Sącz, zatłoczony o poranku, są i naleśniki z serem i winogronami z cukrem pudrem, mmm palce lizać, tak syte, że nie idzie dojeść. Z brzuszkiem jak balonik wsiadamy do samochodu i prujemy dalej, wzdłuż Popradu w stronę Piwnicznej.
  W Rytrze jakaś parka z plecakami macha na stopa. A co, zgarniamy ich. W końcu swoi. Trzeba spłacić ten dług zaciągnięty u tych, którzy tyle razy nas podwozili swego czasu! Poza tym to zwykła przyjemność pomóc komuś z plecakiem dostać się dalej w góry. Podwozimy ich do Piwnicznej i sadzimy dalej. Droga wzdłuż Popradu jest przepiękna i malownicza, wije się równo z rzeką między wysokimi stokami gór i tylko szkoda, że Poprad dziś, po niedawnych opadach wygląda jak ściek, nie mam nawet zdjęcia.
  Punkt trasy nr 1, czyli Wierchomla Wielka, osiągnięty nieco po 9:30. Niezły czas. Beskid Sądecki w pełni lata i pierwsza z cerkwi – dawna cerkiew parafialna greckokatolicka pw. Św. Michała Archanioła z 1821 r., obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki, zbudowana w stylu wschodniołemkowskim, niestety zamknięta, więc tylko krótki spacer dookoła. Obok cerkwi stoi kamienna dzwonnica i zachowały się trzy małe kapliczki oraz kamienne krzyże cmentarne.

Poprad prowadzi nas dalej ku małej wsi Zubrzyk i równie małej cerkiewce na wzgórzu z pięknym widokiem na Beskidy. Cerkiew greckokatolicka św. Łukasza w Zubrzyku z 1875r., obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Św. to niewielki budyneczek murowany (dla odmiany). Równie skromny z zewnątrz, jak i wewnątrz, z dawnej cerkwi nie pozostało już niestety nic.

Wracamy na główną drogę i razem z pociągiem towarowym pełznącym wzdłuż drogi po torowisku zmierzamy ku kolejnemu punktowi – do Żegiestowa. Senna wioseczka, przynajmniej w rejonach przycerkiewnych. A sam budynek robi wrażenie – kamienna, sporych rozmiarów budowla tym razem na planie krzyża, której cebulaste srebrzyste hełmy już lśnią daleka.
  Cerkiew św. Michała Archanioła w Żegiestowie 1917-25 r., obecnie kościół św. Anny.

  Żar leje się z nieba, a my lecimy dalej. Mijamy Żegiestów Zdrój i przypominają mi się ruiny ośrodka wypoczynkowego na Kozubniku (do niedawna) – tu też straszą szkieletory. Nie wiadomo, czy te domy wczasowe się budują, czy rozbierają, nie wiedzieć dla kogo to postawione i czy w ogóle miały jakieś lata swojej świetności… Pośród tego urbexu wyjebany czterogwiazdkowy hotel i Spa, z widokiem na Łopatę Polską i przełom Popradu. Nad wodą ośrodki wczasowe i jakoś tętni życie wśród tych ruin. Droga wije się zakosami w górę i wypada w cichej i sympatycznej wsi Andrzejówka. Tam czeka na nas w cieniu wiekowych lip kolejny obiekt - cerkiew greckokatolicka p.w. Zaśnięcia Bogurodzicy (kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia NMP) 1860–1864r., tym razem zachodniołemkowska. Przy cerkwi cmentarzyk, z którego udaje się zrobić kilka zdjęć całego obiektu.

Z Andrzejówki udajemy się do pobliskiego Milika. Stoi tam ciekawa cerkiewka bez podmurówki (może jest wkopana w ziemię?) z dzwonnicą obok. Jest to cerkiew  greckokatolicka św. św. Kosmy i Damiana w Miliku ( kościół  rzymskokatolicki) z 1813r. I oczywiście też zamknięta.

Zastanawiamy się nad zatrzymaniem się w Muszynie, przez którą zaraz będziemy przejeżdżać, ale odkładamy to na później. Dalej prowadzi nas Poprad, wcina się głęboko między góry zachodzące na siebie i tworzący malowniczy przełom. Kręta droga pośród zieleni i nagle wyskakujemy w samym środku jakiegoś niemożliwego tygla. Natychmiastowe skojarzenie jarmarków rumuńskich… Przejście graniczne. Tabuny samochodów i wszędzie Cyganie. Sprzedają czy kupują, nie wiadomo, co tu się właściwie dzieje! Ciuchy, dywany, ziemniaki, kwiatki, badziewie odpustowe, krasnale ogrodowe, buty, koszule, zabawki, doniczki, szajs, mydło i powidło. Ciężko przejechać ulicą, żeby kogoś nie zabrać na maskę. W końcu przedzieramy się przez zapoconą, rozkrzyczaną tłuszczę i uciekamy na wzgórze, na którym stoi kolejna cerkiewka.
  Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra w Leluchowie (obecnie kościół rektoralny rzymskokatolicki) z 1861 r. jest przepiękna i całe szczęście dla nas – otwarta. Bardzo miła pani przewodniczka opowiada nam dość sporo o samym obiekcie, m.in. jak ciężko zebrać fundusze na renowację świątyni, sama wieś Leluchów liczy zaledwie 220 mieszkańców, więcej mieszka w bloku w naszym mieście, parafia zatem jest uboga. Zasadniczo cały obiekt tak naprawdę utrzymują… nietoperze! Kilka lat wstecz odkryto tutaj stanowisko podkowca małego, są to same samice, które tutaj się rozmnażają i wychowują młode, panowie natomiast fruwają sobie gdzieś i osiadają pod mostami czy na strychach.

Z racji ochrony zagrożonego gatunku, spływają tutaj zatem dotacje na rzecz utrzymania obiektu jako stałego siedliska nietoperzy. Sama cerkiew wewnątrz jest piękna, polichromie ornamentalne nawiązują do wzorów haftu ludowego – krzyżykowego ukraińskiego i polskiego na znak podobieństwa tych dwóch kultur.
  „W Leluchowie - miła
  Zaczyna się koniec świata
  Tam anioł traci głowę
  Z brzozami się brata…
  …
  Kiedy będziesz już ze mną
  To nikomu nie powiem
  Że szczęśliwi byliśmy
  Kiedyś w Leluchowie”
  (autor –Adam Ziemianin)
   Po miłej pogawędce postanawiamy zapędzić się jeszcze dalej i to już naprawdę chyba na koniec świata. Tylko droga i las, krzaki i drzewa i nic poza tym. Nawet rzeka odpłynęła gdzieś daleko. Na końcu tego niczego pośrodku niczego znajduje się wieś Dubne licząca 40 mieszkańców a pośrodku lasu na wzgórzu stoi samotnie przepiękna cerkiew - filialna greckokatolicka cerkiew pw. św. Michała Archanioła (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem) z 1863 r.

Cerkiewka jest jeszcze mniejsza niż ta leluchowska. Kilka lat wstecz orzeczono, iż dach świątyni wymaga remontu, jednak brak było na ten cel funduszy. Wówczas pod dachem cerkwi również zalęgły się rzeczone wcześniej podkowce, jednak było ich zbyt mało, by Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro-natura” zajmujące się zliczaniem populacji, zadecydowało o dofinansowaniu. Wówczas wierni z Leluchowa, gdzie nietoperz już sponsorował cerkiew powiedzieli księdzu z Dubnego, żeby się modlił o te podkowce i co się stało – w ciągu roku kolonia rozrosła się z kilku do kilkudziesięciu sztuk, dzięki czemu można było uznać stanowisko! Widocznie modły się opłaciły, bo cerkiew ma nowy dach i odnowioną część polichromii.
  Bardzo sympatyczna pani przewodniczka zaskoczona była również ilością osób odwiedzających cerkiew. Przecież Dubne to naprawdę koniec świata, nie ma tam nic! A jednak ludzie zaglądają do tej pięknej cerkiewki i słusznie, bo warto.
  Przelatujemy przez Muszynę, zaczyna padać deszcz, idziemy zatem na lody i przeczekujemy. Nie trwa to długo i możemy walić dalej w trasę. Kolejny obiekt to greckokatolicka cerkiew łemkowska  św. Dymitra Sołuńskiego w Szczawniku, z 1841, obecnie  kościół rzymskokatolicki.

Obok cerkwi stoi osobliwy obiekcik (wymazany na zdjęciu ze względów estetycznych), otoczony drewnianym parawanikiem –mianowicie TOI-toi… Nie ukrywam, że przyjęty został przez mnie z radością. Nieopodal jest także źródełko z leczniczą wodą (Źródło „Za cerkwią”) - jest to szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowo-magnezowa o mineralizacji 2600 mg/dm3. Wskazana przy leczeniu: choroby wrzodowej, kamicy nerkowej, przewlekłych stanów zapalnych dróg oddechowych oraz przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Można sobie nabrać do butelek, napić się świństwa i mieć nadzieję, że leczy. Tak więc nabieramy, korzystamy z Toi-toia „Za cerkwią” i uciekamy dalej.
  Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra w Muszynie-Złockiem (kościół parafialny rzymskokatolicki Narodzenia NMP) z 1867–1872 r. Świątynia jest bardzo duża jak na cerkiew i ma ciekawą architekturę. Szkoda, że nie można wejść do środka, po tych wszystkich ciasnych i małych cerkiewkach robiłaby należyte wrażenie. Obok cerkwi leży cmentarz, na którym również znajdziemy klika ponadstuletnich mogił łemkowskich.

Kilka kilometrów dalej, krętą i wyboistą drogą docieramy do wsi Jastrzębik. Tutaj też stoi zachodniołemkowska cerkiew pw. św. Łukasza Ewangelisty z I poł XIX w. Niestety również zamknięta. Przed cerkiewką ładny skalniak i zadbane, kwieciste otoczenie.

A teraz jeden z głównych gwoździ programu na dziś, mianowicie cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku z 1600 roku (najstarsza w polskich Karpatach). Czekaliśmy na nią przyznaję i wielkim rozczarowaniem było to, że trafiliśmy akurat na remont! Cała cerkiew spowita folią budowlaną, zakryta rusztowaniami, zostało nam jedynie zwiedzić wnętrze a to robi piorunujące wrażenie. Ikonostas cerkwi w Powroźniku jest zupełnie inny niż we wszystkich dotychczas napotkanych przez nas świątyniach. Zazwyczaj ikonostas stanowi monolit, tu jednak podzielony jest na dwie części – rząd ikon namiestnych i prazdników stoi osobno, podczas gdy deesis i prorocy starego testamentu to odrębny poziom przewieszony dodatkowo ponad ołtarzem. Zwyczajowo w rzędzie prazdników na środku przedstawiona jest ostatnia wieczerza, tu jednak mamy mandylion a zamiast Chrystusa Pantokratora w rzędzie deesis – Ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. Zamiast św. Mikołaja w rzędzie ikon namiestnych stoi z mieczem Archanioł Michał. Wnętrze cerkwi robi niesamowite wrażenie. W 2013 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Polecamy każdemu.

Z Powroźnika udajemy się na południe, w głąb doliny, gdzie oczywiście nie ma nic a na końcu mała wioska zatopiona pośród wzgórz – Wojkowa. Bawią się tu dzieciaki z małym psem, zjeżdżają z górki na deskorolce na siedząco a my wychodzimy po schodkach na wzgórze ku cerkwi parafialnej greckokatolickiej św. św. Kosmy i Damiana z 1790r.
  Obok cerkwi stoi dzwonnica a każdy z dzwonów dedykowany jest osobno: św. Józefowi, św. Kindze i św. Agacie. Z tyłu cerkwi stary cmentarz łemkowski i piękny widok na okoliczne wzgórza, na których panuje już niepodzielnie lato.

Od jakiegoś czasu już nam w brzuchach burczy a średnio było gdzie zatrzymać się na dogodny popas. Zmierzamy w stronę Tylicza, aż tu nagle przy drodze wiatki i spore pole biwakowe z paleniskami! No jak tu nie skorzystać? Zawijamy zatem ku wiatom i wyciągamy wiktuały. Nasze auto udaje Transformersa…

Stąd do Tylicza już blisko. Na początek zaglądamy pod cerkiew - parafialną greckokatolicką św. św. Kosmy i Damiana (obecnie kościół cmentarny rzymskokatolicki) z 1743 r. i na cmentarzyk.

Następnie podjeżdżamy kilka kilometrów w stronę granicy, by odwiedzić cerkiew filialną greckokatolicką św. Jana Ewangelisty w Muszynce (obecnie kościół filialny rzymskokatolicki) z  XVIII w.

Zaglądamy na chwilę na uroczy ryneczek w Tyliczu celem dokonania zakupów, po czym ruszamy dalej. Godzina jeszcze młoda – jak nam się wydaje, ledwo piąta dochodzi. Na tej „młodej godzinie” jeszcze się przejedziemy, ale o tym później. Na razie lecimy dalej i kolejna na trasie jest Mochnaczka Niżna.
  Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Michała Archanioła w Mochnaczce Niżnej ( k. parafialny rzymskokatolicki MB Częstochowskiej) XVIII lub I poł. XIX w. zadziwia nas wystrojem wnętrza, zwłaszcza ikonostasem przedzielonym na pół ołtarzem z wizerunkiem MB Częstochowskiej – osobliwie to wygląda. Całe wnętrze zdobią piękne polichromie i skrupulatnie plecione i układane w bukiety przez drobną siostrę zakonną kwiaty.

Poniosło nas dalej. Drogą na Berest. Gdy tylko odbijamy z głównej drogi, świat nabiera innych barw. Bo tu już jest ten prawdziwy Beskid Niski, widać to od razu – bezkresne łąki, na których pasą się krowy, bezludne pagóry i doliny, wyboiste, kręte drogi donikąd, łańcuszek gór na horyzoncie i cisza, przejmująca cisza, że niemal słychać jak słońce niży w dół. Ciepłe barwy przedwieczorne spływają na ten sielski obrazek i jakaś łezka się w oku kręci – znowu ten kochany Beskid Niski, tak jakby niespodziewanie wyrósł przed oczami, bezdroża i czas zatrzymany w dolinach. Nad porządkiem świata czuwa Lackowa…

Spływamy stromą drogą do Banicy, gdzie stoi cerkiew parafialna greckokatolicka św. św. Kosmy i Damiana (obecnie k.parafialny rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem)  z poł. XVIIIw. Jej czarne ściany wyraziście odbijają się na tle pastelowego nieba przygotowującego się na przyjście wieczoru.

Z daleka (właściwie niedaleka) połyskuje bielą wieża cerkwi murowanej w Izbach. Zmierzamy tam zatem, mijając po drodze trzech chłopaków objuczonych plecakami oraz stadko krówek zmierzających na noc do zagrody (uczone krowy, idą grzecznie poboczem). Cerkiew greckokatolicka św. Łukasza w Izbach z 1888r, obecnie kościół, z zewnątrz jaj nie urywa swoją architekturą, jednak w środku jest całkiem ładnie.

Ostatni punkt programu na dziś, bo godzina nagli i jakieś dziwne chmury pojawiają się na horyzoncie – pobliska cerkiew greckokatolicka św. Paraskewi w Czyrnej ( k. rzymskokatolicki p.w. Niepokalanego Serca NPM) z lat 1893-94.

Czas poszukać noclegu. Mamy co prawda lichy namiot, ale patrząc na horyzont i widząc wzrastające kowadła i paskudne chmury burzowe postanawiamy nie ryzykować i poszukać kwatery. Nic bardziej błędnego. Ci, co to się tabliczkami przy drodze ogłaszają: nie ma możliwości noclegu, nikt nie otwiera drzwi, właściciele wyjechali na wakacje, albo w ogóle przez całą wieś nie ma ani jednej agroturystyki. Podczas szarży na jednym z zakrętów za Florynką o mało nie rozjeżdżam spacerującego po drodze bociana. I tak to w poszukiwaniu jakiegokolwiek spania zapędzamy się aż do Smerekowca za Uściem Gorlickim, pewni, że nasza znajoma Pani Danusia nas przyjmie a tu zonk! Brama i płot obwieszona złowieszczo balonikami a do domu prowadzą strzałki z napisami „Witamy miłych gości”… No że też kuźwa akurat tej soboty musiała żenić syna! Na szczęście kilka domów dalej jest Agro i są wolne pokoje (u rodowitych Łemków), zatem zostajemy, tym bardziej, że zaraz zrobi się ciemno.
  Przemiła gospodyni, pani Mela zgadza się nawet przygotować nam ognisko, żebyśmy mogli spożyć sobie przygotowaną wcześniej w folii i wiezioną 400 km kiełbaskę z cebulką. W towarzystwie wgapionych niezbyt inteligentnie krów, spędzamy miły wieczór na tyłach gospodarstwa w Smerekowcu a chmury biegną złowieszczo widnokręgiem, by zakryć wreszcie ostatnie okruchy światła.

C.D.N.

I znów robię kopiuj/wklej z relacji Baśki

Weekend zapowiadał się nieszczególny, sobota rzygnęła deszczem i odechciało się człowiekowi wszystkiego poza spaniem, niedziela z rana też nie napawała optymizmem, ale perspektywa siedzenia w domu budziła złość. No cóż, najwyżej się wrócimy…
Jako, że przybył nam w ostatnim czasie nowy członek rodziny, mianowicie Mechaniczna Pomarańcza, należało dać się mu wyhulać w terenie…

Na cel obieramy znajome a nie do końca znane okolice i Szlak Architektury Drewnianej. Dochodzi południe gdy dojeżdżamy do pierwszego celu a świat dookoła zdaje się cieszyć, że nas widzi, bo szare chmury poszły sobie precz i teraz napierdziela prosto w oczy słońce.
Radocza. Uroczo położona pośród łąk, stawów i rozlewisk. Drewniany kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Radoczy z XVI wieku (budowę ukończono w 1535 roku), restaurowany był w XVIII i XIX w., w 1913 powiększony o część nawy. Znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego.

Kościół jest orientowany, co w architekturze sakralnej oznacza zwrócenie prezbiterium, gdzie znajduje się ołtarz główny, ku wschodowi - w stronę, z której ma nadejść Jezus Chrystus podczas drugiego przyjścia. O takich kościołach mówi się, że są orientowane. W 1980 roku z powodu fatalnego stanu technicznego budowli (zbutwiały zrąb) kościół całkowicie zdemontowano, dokonując bardzo precyzyjnych pomiarów, po czym w ciągu 4 lat odtworzono go z chirurgiczną precyzją. Z oryginalnej budowli zachowały się jedynie cztery słupy nośne wieży z XX wieku. Powtórna konsekracja świątyni nastąpiła 31 października 1999, czego dokonał arcybiskup metropolita krakowski Franciszek Macharski. Wewnątrz trzy barokowe ołtarze. I bardzo pozytywna rzecz – kościół jest otwarty a kartka na zewnątrz informuje: „Wejdź do środka, nic nie stracisz, a na pewno zyskasz”. Dlaczego nie jest tak we wszystkich drewnianych kościółkach i cerkwiach?...
Malowniczymi polami, wśród nieśmiało zieleniejących łąk zdążamy do sąsiedniej wsi Woźniki a w ogrodach przydomowych forsycje żółte aż oczy bolą i dostojne magnolie. We wsi cisza i spokój, kogut goni kurę i ryczy wniebogłosy, nawet psom się nie chce szczekać.
Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Woźnikach wybudowany został prawdopodobnie w XVI wieku. Wieżę dobudowano w 1787, z kolei w 1840 powstała przylegająca doń murowana kaplica. Obok stoi również niewielka drewniana dzwonnica. Kościół, podobnie jak w Radoczy jest orientowany i znajduje się na SAD woj. małopolskiego. Większa część zabudowy oraz pierwotnego wyposażenia uległa zniszczeniu podczas pożaru w 1959 r. Do odbudowy przystąpiono w latach 1962–64, wykonali ją specjaliści z krakowskiego oddziału Pracowni Konserwacji Zabytków. Trzeba przyznać, robi wrażenie, cały czarny, jeszcze czarniejszy w tym ostrym słońcu, pod błękitnym niebem. Szkoda, że zamknięty…

Lecimy dalej. Kolejna uśpiona niedzielą wieś na trasie to Graboszyce. Znajduje się tutaj dwór obronny, który postawił urzędnik królewski Dziwisz Brandys herbu Radwan ok. 1575 r. Stoi pośród drzew tuż przy głównej drodze.

"Jeśli Bóg jest z nami, któż przeciw nam?"

Otoczony jest suchą fosą, w której znajdują się dwa wejścia do podziemnych korytarzy zawalonych w latach 60-tych. Wjazd prowadzi od strony wschodniej przez most, jest też drugie wejście z tyłu. Niestety do środka nie można wejść. Zbudowano go na planie prostokąta z dwoma ryzalitami (wysuniętymi częściami) na dłuższych bokach. Przy dworze znajdował się ogród krajobrazowy, w którym później postawiono kilka budynków gospodarczych: spichlerz, zarządówka itp. Dziś poza jednym są one kompletnie zrujnowane. Sam dwór natomiast jest obecnie odnowiony z zewnątrz, w środku zalegają sterty worków z cementem i wszystko wskazuje na to, że idzie ku dobremu.

Kierujemy się ku kościołowi. Drewniany kościół św. Andrzeja w Graboszycach wybudowany został około 1585 roku na miejsce poprzedniego,  w następnym stuleciu dobudowano wieżę, którą podwyższono w XVIII wieku. W barokowym ołtarzu głównym znajdują się dwa obrazy boczne śś. Piotra i Andrzeja podarowane w XVI wieku przez królową Annę Jagiellonkę żonie Dziwisza Brandysa. Kościół orientowany, również znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego. Obecnie częściowo remontowany.

Przy kościele spotykamy pewnego stwora. Pewnie też przyszedł się pomodlić…

Teraz kierunek Polanka Wielka. Przejeżdżamy obok Energylandii w Zatorze. Z daleka wygląda dość ciekawie. Z bliska – hmm, sprawa dyskusyjna. A niech się bawią ci, co lubią mieć nasrane w gaciach ze strachu i popiszczeć sobie z innymi. Będzie w filmiku.
Kościół pw. św. Mikołaja w Polance Wielkiej stoi w centrum wsi. Na pierwszy rzut oka widać, że gdyby nie rozpoczynający się właśnie remont i konserwacja elewacji i dachu, w niedługim czasie ze świątyni mogłoby wiele nie pozostać. Jego powstanie datowane jest na XVI w., natomiast w 1658 r. został przebudowany w stylu barokowym. Po północnej stronie prezbiterium zachowała się murowana ściana dawnej kaplicy. We wnętrzu zwracają uwagę ciekawe rokokowe ołtarze, w tym ołtarz główny z przyporami.

Głód zajrzał do dupy. Rozglądamy się po drodze za jakimś miejscem na rozpalenie ogniska, ale dookoła tylko prywatne stawy rybne, jedynym logicznym rozwiązaniem jest zjechanie nad Sołę. Po drodze mamy jeszcze Grojec, który podczas ostatniej wyprawy Śladami Krakowiaków Zachodnich odpuściliśmy, bo akurat była msza i oblepiony był ludźmi.
Kościół św. Wawrzyńca w Grojcu powstał w 1671 r. z fundacji Zygmunta Porębskiego, od tego czasu był kilkakrotnie przebudowywany. Niewielki i skromny, z wyglądu lekko zaniedbany i nadgryziony milowym zębem czasu. Kościół orientowany, jednonawowy, drewniany, kaplica otwarta do wnętrza nawy oraz zakrystia są murowane.

Przejeżdżamy przez Sołę w Bielanach i zaszywamy się w starym parku nadrzecznym nieopodal mostu. Ktoś najwyraźniej dba o to miejsce, bo przygotowane są nawet kije do kiełbasek, kratka grillowa i stoi kosz na śmieci. Jest czysto i wszędzie kwitną zawilce. Idzie duża woda, wzdłuż drogi porobiły się spore rozlewiska. Rozpalamy ognisko w miejscu do tego przygotowanym, no cóż, niedziela musi pachnieć dymem z ogniska. Zamiast schabowego kiełbasa i swojskie oscypki.

Miała być jeszcze tylko jedna miejscówka, ale godzina jeszcze młoda i można zobaczyć coś więcej. Obieramy kurs na Jawiszowice. I jest to zdecydowanie dobry pomysł, bo to chyba najładniejszy kościół na dzisiejszej trasie (subiektywna ocena) i niestety znowu zamknięty.
Kościół parafialny św. Marcina w Jawiszowicach zbudowano w 1692 r., na miejscu spalonego wcześniejszego kościoła z 1511 r. Nad nawą i prezbiterium znajduje się jednolity gontowy wielopołaciowy dach, kościół otoczony jest szerokimi sobotami. We wnętrzu znajdują się trzy ołtarze- jeden główny i dwa boczne. Wokół świątyni droga krzyżowa z murowanymi stacjami. A nad spokojem wsi czuwa latający monitoring pod postacią bociana…

Niedaleko Jawiszowic jest jeszcze kilka drewnianych kościołów, zaglądamy do jednego – a raczej obok, bo właśnie trwa msza i załapujemy się niechcący na kazanie z głośnika. Kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Grzawie  jest jednym z obiektów na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego i wzniesiony został na początku XVI wieku. Jest najstarszym kościołem katolickim w powiecie. Na fali reformacji w latach 1580-1628, znajdowała się w rękach protestantów. Po odzyskaniu przez katolików została przebudowana prawdopodobnie pod koniec wieku XVII.

Nie chce nam się czekać do końca mszy, by wejść do środka, więc zmierzamy do ostatniego celu naszej dzisiejszej włóczęgi.
Drewniany kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi wzniesiony został w 1522 roku na miejscu poprzedniej świątyni, konsekrowana była w 1530, natomiast z XVII w. pochodzi jej wieża. Położony na niewielkim wzniesieniu w centrum wsi, został ufundowany przez Krzysztofa Bibersteina-Starowieyskiego. Jak głosi inskrypcja na belce tęczowej, „kościół zbudowano na cześć Boga i jego rodzicielki Marii i na cześć Świętego Krzyża”.

Na przestrzeni wieków świątynia przeszła liczne przebudowy, przez co utraciła pierwotny kształt i charakterystyczny styl śląsko-małopolski. Uwagę przykuwają wyjątkowe zdobienia ponad wejściami, przywodzące na myśl styl zakopiański. Kościół jest orientowany i znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Obok kościoła stoi stara drewniana szkoła parafialna. W 1787 dzieci rozpoczęły lekcje w tzw. szkole normalnej, w nowo wybudowanej organistówce, czyli domu organisty. Budynek organistówki stoi do dziś i określany jest mianem „starej szkoły”.

Ze Starej Wsi już rzut beretem do domu. Oprócz wielu zabytków tego dnia miło było przekulać się tymi naprawdę pięknymi i zacisznymi miejscami, w okolicach Skawy i Soły, pośród pól, stawisk, manowców łąk, z bladziutkim zarysem gór na horyzoncie. Bo nie tylko górami człowiek żyje, co nie?

Na koniec filmik:

Pierwszy od dawna dłuższy wyjazd weekendowy. Odrobina szczęścia i dobrej woli przełożonych i wolny piątek dla mnie i Baśki krystalizuje plan od dawna tłukący się w głowie. Prognozy pogody na weekend ostatecznie potwierdzają założenie, że kierunek jest jak najbardziej właściwy, jak również plan wyjazdu.

  Dzień pierwszy, piątek, podróż się zaczyna…

  Kiedy człowiek wstaje codziennie przed 5 rano do pracy, marzy o tym, by wyspać się w weekend. Nam nie było dane. W końcu nie będziemy wypoczywać dla przyjemności. 5:50, Dworzec PKS w Bielsku-Białej, szczęka urywa się z zawiasów od ziewania, autobus do Krakowa… Za szybą powoli i niemrawo budzi się szary i pochmurny dzień. Droga dłuży się jak zwykle na tym odcinku i kiedy tylko mijamy Tychy i wznosimy się A4, zaczyna wstępować w nas nadzieja, że dalsza część dnia obfitować będzie w niezwykłe spektakle pogodowe. Na horyzoncie nieodległe Beskidy, a tuż za nimi widoczne przez chwilę Tatry! Wiatr pędzący po niebie stalowo-sine chmury robi robotę. Za tymi chmurami mdłe i żółte światło oznajmia nam, że słońce wstało już na dobre, ale jeszcze ma ochotę pobawić się w chowanego. Świat jeszcze nie wiosenny, szarobury i bez wyrazu. Na wyblakłych polach i łąkach ciągnących się wzdłuż autostrady pasą się i odpoczywają stadka saren.
   Na dworcu w Krakowie wiatr wyrywa pospiesznie palonego papierosa z ust. Chwila przerwy w podróży i już pędzimy Szwagropolem do Nowego Sącza. Natomiast celem głównym, ostatecznym i definitywnie najważniejszym jest Stary Sącz. Tam zamierzamy się zakwaterować i tam głównie spędzić czas. W połowie drogi przykra niespodzianka – telefon z kwatery – niestety udzielenie noclegu nie będzie możliwe ze względu na awarię rurociągu. Zonk! I co teraz? Cóż, będziemy improwizować…
  Za Brzeskiem zaczyna się już jakiś normalny krajobraz. Malownicze wzgórza, Beskid Sądecki coraz bliższy i bliższy oraz Jezioro Czchowskie i Rożnowskie, wysoko i zakosami pnąca się szosa, nad którą zawieszone na skarpach stoją dwa zamki – Czchów i Tropsztyn. I Tatry, granatowe i okryte śniegami, jak na wyciągnięcie ręki, jakby wprost z parku, znad Dunajca w Nowym Sączu miało się pójść na wspinaczkę… Słońce wypalające źrenice i zimny wiatr tarmoszący człowiekiem. Jest pięknie…
   Improwizujemy. Głównym założeniem było ostanie się w Starym Sączu. Zza szyby autobusu wita nas widok na klasztor klarysek z pasmem Przehyby i Radziejową przyklejonymi w tle oraz twarz księdza Tischnera wymalowana na murze jednej z kamienic przez Magistra Morsa (o tym panu jeszcze będzie).

Wyboru na zakwaterowanie nie ma w tym momencie innego, jak Zajazd U Misia położony tuż przy Rynku. Spokojny i miły, czysty pensjonat, miła obsługa i wszędzie blisko. Ok., zostajemy.

Pogawędka z szefową, dwa słowa zamienione z rybkami w oczku wodnym, ostatnie resztki snu spędzone z powiek… Słońce miło rozgrzewa gnaty, budzi się rozleniwienie, ale trzeba wziąć się w garść. Chwila wytchnienia, rzucamy bety w pokoju i wychodzimy na Rynek.
  Przedpołudniowe słońce maluje stare kamieniczki i domki pastelowymi barwami. Fenomenem miasteczka jest jego kameralność i zachowany średniowieczny układ zabudowy. Małe domki, przytulone jeden do drugiego, w zwartym szeregu biegną wzdłuż ulic, dookoła Rynku i odnosi się wrażenie, że nie służą ludziom, tylko krasnoludkom. Jedynymi wybitnymi budowlami są wieże kościołów.

Chrobot kół samochodów na wybrukowanym Rynku i gwar piątkowy. Trzeba naprawdę uważać, żeby coś człowieka nie rozjechało. Nagromadzenie samochodów na Rynku odbiera być może urok, jednak wiemy, że ten codzienny rozgardiasz umilknie jeszcze przed nocą, a już na pewno w weekend. Stąd nasz plan: dziś ruszamy do pobliskiego Rytra. Na nacieszenie się Starym Sączem jeszcze przyjdzie czas…
 

  Dzień Kobiet po rytersku…

  Do tej pory mieliśmy do tej miejscowości jakiś szczególny sentyment, jednak po tej kolejnej i specyficznej wizycie czujemy się jak tubylcy. Nie pierwszy raz zresztą w Beskidzie Sądeckim. Może właśnie dlatego tak lubimy wracać w te strony? „Dlatego”? No właśnie, dlaczego?
  Zaraz po wyjściu z autobusu zagaduje nas jeden pan. Może zwracamy uwagę plecakami i uzbrojeniem w kamerki i aparaty fotograficzne? Krótka rozmowa, przystajemy obok Zajazdu Pod Roztoką, gdzie już bywaliśmy (pyszne jedzonko), kręcimy pierwsze próbne ujęcia zamku i zauważamy, że wygląda jakoś tak… inaczej niż w 2017 roku, kiedy byliśmy tu ostatnio… Hmm…

  Przechodzimy obok sklepu „Słoneczko” tuż przy głównej szosie na Piwniczną i z uśmiechem zauważamy miłą, swojską rzecz – o! Tu też pod sklepem ławy i stoły i można kulturalnie przysiąść i spożyć jakiś napój chłodzący/rozgrzewający (do wyboru). Czyli jak przystało na prawdziwe beskidzkie zadupie. Ze sklepu wytacza się wąsaty jegomość i woła do nas wesoło: „A wy gdzie?!” „Jak to gdzie – na piwo!”. I tak poznajemy Janusza, Mirka, Tadka i Gienka, miejscowych wojowników o wolność przetrwania, ikony survivalu życiowego żywcem wyjęte z sądeckich tym razem opowieści Andrzeja Stasiuka… Trzy minuty wspólnego posiedzenia „z tyłu sklepu” (tu – z boku) i już wiemy o sobie wszystko, idą na tacę życiorysy zakapiorskie, wszyscy natychmiast wiedzą gdzie są Kęty i Andrychów (poparte faktami), Straconka Bielsku-Białej, elektrociepłownia w Czechowicach i zapora w Porąbce. Z okazji Dnia Kobiet Baśka zostaje obcałowana, wyściskana i sfotografowana w zacnym towarzystwie i powiem tylko tyle – jest to naprawdę fajne spotkanie. Fajne to złe słowo. Najlepiej ująć to słowami Janusza – nieważne skąd jesteś, jakie masz wykształcenie itede, ważne, czy umiesz z człowiekiem porozmawiać, czy o głupotach, czy o poważniejszych rzeczach, w jaki sposób… Wiele razy już zasiadaliśmy na tych ławeczkach przysklepowych na beskidzkich zadupiach i wiele razy zasiadać będziemy, bo takie są specyficzne te momenty, kiedy się w tym klimacie zasiądzie, wśród „tych, co stąd”, (choć nie zawsze przyjaźnie nastawionych do otaczającego świata) i wysłuchać kolejnych historii, dowiedzieć się na swój temat kilku rzeczy, bądź rzeczy na inne ciekawe tematy, jakich nie piszą w przewodnikach. I tutaj właśnie dowiedzieliśmy się zupełnie przypadkiem, bo na doczytanie w domu nie było czasu, że zamek ryterski jest właśnie częściowo rekonstruowany.
  Czas nieubłaganie płynie, a my nawet nie wyszliśmy z poziomu doliny. Za to panowie skupieni nad płynnymi przyjemnościami zapewne już od dłuższego czasu powoli wykruszają się od stolika, zatem żegnając się zarządzamy ewakuację. Przekraczamy most nad szarym i zimnym Popradem i wspinamy się mozolnie na Górę Zamkową, 150 metrów podejścia od doliny pod ruiny zawieszone na skarpie wśród lasów.
  Rzeczywiście niezły szok. Mury zamczyska zostały zrekonstruowane i podniesione o 2 metry wzwyż, nadbudowano mur przy bramie i części mieszkalnej, zamontowano galerie i schodki, jeszcze nieczynne dla zwiedzających, ale już bardzo dużo się tutaj pozmieniało. Panorama z zamku jak zwykle urzeka. Nie będę opisywać jego historii, ponieważ to każdy może doczytać, jeśli będzie go to interesowało.
 

Nadszedł czas zasłużonej chwili odpoczynku po kilku tygodniach wytężonej pracy, niedospanych nocy, po dzisiejszym równie intensywnym dniu. Pierwszy dzień tego roku, kiedy można wystawić uśmiechniętą mordę do słońca prażącego niezłomnie i tworzącego na nosie purpurowy makijaż. To był naprawdę wspaniały pomysł, żeby przyjechać tutaj właśnie dziś, pobyć teraz i tu. Nie tylko w Rytrze, o czym będzie w dalszej części relacji. Zimne podmuchy wiatru z doliny Popradu i znad gór tłumią poczucie, że już na dobre zagościła wiosna, śnieg w przesiekach i w okolicach szczytów nie pozwala nam o tym zapomnieć. Nie chce się stąd odchodzić…
  Z doliny odgłos odjeżdżającego pociągu, mieliśmy na niego zdążyć. No i co z tego. Schodzimy z zamku tą samą drogą, wraz z pogłębiającym się cieniem nad doliną Popradu narasta chłód. Ostatnie spojrzenie na ruiny, złote w gasnącym świetle zachodzącego słońca i purpurowa łuna na niebie, gdy wracamy na nocleg do Starego Sącza. Szkoda, że nie zostaliśmy chwilę dłużej na górze… Głód i zmęczenie zwyciężyły.
  Jeszcze tylko potężna porcja na kolację w Misiu (pyszne, dużo, niedrogo, palce lizać!) i nawet Gałgan poczuł niemoc tego dnia. Kładziemy się wcześnie, by nazajutrz kontynuować plan, który de facto i tak okazał się na tamte strony zbyt krótki…

„To już pierwsze dnia przebłyski
    Stary Sącz o czwartej rano
    Góry, słońce i klaryski
    Już niedługo wstaną…”

   Chciałoby się zaśpiewać z Arturem Andrusem. W końcu przez niego (albo raczej dzięki niemu), zainspirowani cyklem filmów „Z Andrusem po Galicji” jesteśmy tutaj i teraz. W chłodzie i słoneczności poranka pożeramy jajecznicę i popijamy kawę a w oczku wodnym rozbudzone karasie mówią nam dzień dobry.
  Rynek o poranku tętni życiem. Na placyku targowym zwanym maślanym rynkiem krzątają się handlarze i baby objuczone siatami. Trzaskają drzwi samochodów, na przystankach gwar, spożywczaki pękają w szwach. Bardziej na miejscu byłoby tu gdakanie kur czy rżenie koni przy targowisku, ale cóż, mamy 21 wiek… Środek rynku ma ponad hektar powierzchni, na jego środku stał ratusz, który spłonął w 1795 roku, obecnie jego rekonstrukcja zdobi plac rynkowy w Miasteczku Galicyjskim w Nowym Sączu. W Starym Sączu natomiast rynek zdobią cztery lipy, z których najstarsza z nich została posadzona w 1877 roku oraz zabytkowa studnia.
Dom Na Dołkach:

Kawiarnia "Marysieńka":

Wyruszamy na pierwsze zwiady. Dom nr 21 przy rynku, czyli Oficyna Raczków. Założona tutaj w latach 70. XX wieku przez artystę malarza, fotografa i rzeźbiarza Józefa Raczka galeria przedstawia w obrazach i rzeźbach dzieje Starego Sącza i sceny z życia mieszkańców. Mówiono, że Raczek naśladował w swojej sztuce Nikifora Krynickiego.

"W Starym Sączu król Jan Trzeci wraca z drugiej zmiany..."

Dalej kierujemy się obok maślanego rynku w stronę Kościoła Św. Elżbiety Węgierskiej i Małgorzaty z przełomu XIV i XV wieku. Niestety jest zamknięty, udaje się zrobić zdjęcie wnętrza jedynie przez szybę. Stąd niedaleko już do klasztoru klarysek. Przechodzimy obok domu należącego kiedyś do ojca śpiewaczki Ady Sarii wąskimi, brukowanymi uliczkami przemykamy pod Bramę Szeklerską. Postawiona w 1999 roku obok murów klasztoru na pamiątkę kanonizacji św. Kingi przez papieża Jana Pawła II jest darem Siedmiogrodzkiego Stowarzyszenia Światowego Związku Węgrów. Podobno ci, którzy przejdą przez nią, zapewnią sobie szczęście i dobrobyt w życiu. Nie kuszę losu, przechodzę, na wszelki wypadek.

Dom ojca Ady Sari:

Wystarczyło odejść kilkaset metrów od rynku, a już ucichł gwar i poranny zgiełk. Pod murami klasztoru jest cicho, słońce operuje mocno i wyciąga ze świata najpiękniejsze, mocno nasycone barwy. Przekraczamy bramę klasztoru klarysek. Został założony w XIII wieku przez księżną Kingę. Stąd pochodzą najstarsze w Polsce nutowe zapisy muzyki wielogłosowej („Omnia beneficja”). Prawdopodobnie w klasztorze powstała też słynna „Bogurodzica”. Od 1975 r. w mieście odbywa się Festiwal Muzyki Dawnej. Przyklasztorna kaplica w kościele Świętej Trójcy zdobiona jest pięknymi freskami przedstawiającymi sceny z życia św. Kingi. Niestety w środku nie wolno fotografować. Postanowiliśmy nie łamać zakazu, zwłaszcza pod bacznym okiem księdza łypiącego na nasze aparaty.

Chwila zastanowienia co do dalszego planu dnia. Dochodzi 10 rano, niby dzień długi, ale tyle jeszcze do zobaczenia… Rezygnujemy ze spaceru wzdłuż murów, ku baszcie i Źródełku św. Kingi oraz ołtarzowi papieskiemu na przyklasztornych błoniach. Innym razem. Wsiadamy w autobus i zasuwamy do Nowego Sącza.
  Wysiadamy przy PKP i fundujemy sobie ponad czterokilometrowy spacer do skansenu. Przekraczając most nad Kamienicą podziwiamy widok na starówkę, niestety dziś nie widać na horyzoncie ostrego zarysu Tatr. Wyraźnie zmienia się pogoda…
  Sadecki Park Etnograficzny zaczął powstawać w 1969 roku i jest największym skansenem w Małopolsce. Ma 20 ha wielkości i jest podzielony na klika sektorów: Lachów, Górali Sądeckich, Pogórzan, Łemków, Cyganów Karpackich i Niemców Galicyjskich. Na dzień dobry rozczarowanie – przejście bezpośrednie do Miasteczka Galicyjskiego, gdzie znajduje się duża część obiektów do 1 maja jest nieczynne i trzeba dostać się tam od drugiej strony. Sporo kilometrów i czasu dla osób niezmotoryzowanych a autobusy kursują co kilka godzin z tego zadupia. Wygląda na to, że Miasteczko zostawimy sobie na inną wizytę.
  Skansen zwiedza się z przewodnikiem i dobrze, bo nasza pani przewodniczka jest bardzo wesoła, umie świetnie opowiadać i „sprzedaje” nam wiele ciekawostek na temat życia i zwyczajów mieszkańców tych stron od XVII do początku XX wieku.

Kilka migawek ze skansenu.

Opuszczając Sądecki Park Etnograficzny zaciskamy ręce w kieszeniach, bo gwałtowne zimno, wiatr i szare chmury postanowiły zdominować pogodę. Poznane podczas zwiedzania małżeństwo z Krakowa podwozi nas kawałek bliżej do centrum, dzięki czemu zaoszczędzamy klika kilometrów deptania. Głód zagania nas do miłej knajpki niedaleko kolegiaty, „Syta”. W karcie intryguje zapiekanka ziemniaczana z boczkiem, serem i sosem. Zamawiamy po małej i ledwo możemy ją dojeść. Pychota. Miły pan kelner proponuje jeszcze szarlotkę, ale do tej wyżery to trzeba by było mieć zapasowy żołądek. Posileni aż do przesady wyruszamy na krótki spacerek. Co dziesięć minut inna pogoda. To pada deszcz, to świeci słońce. Aby zwiedzić porządnie cały Nowy Sącz, trzeba by było jeszcze ze dwa dni, więc odwiedzamy tylko Rynek i pozostałości kazimierzowskiego zamku z ruinami Baszty Kowalskiej. Spojrzenie w dół, ku wodom Dunajca, na groźne niebo rozciągnięte ponad Beskidem Sądeckim, ku rozświetlonym popołudniowym słońcem wieżom kolegiaty i wsiadamy w autobus powrotny do Starego Sącza, bo i tam dużo jeszcze pozostało nam do zrobienia…

Parafia św. Kazimierza:

Bazylika kolegiacka św. Małgorzaty:

Ratusz:

Pomnik Jana Pawła II:

Baszta Kowalska przy zamku kazimierzowskim:

Ruiny zamku:

Wielka Synagoga:

Posłużę się relacją vidraru. W sumie pisaliśmy ją razem

Beerwalkers & Co. wracają na szlak.

To Co. na końcu to tym razem dwoje naszych przyjaciół: Iwona i Mirek.

Zaczynamy w Bielsku-Białej Wapienicy. Pogoda zachęca do spaceru, za to wiatr tak hula jakby się w lesie ktoś powiesił i chciało nim wyhuśtać. Częściowo bezszlakowo uderzamy obok jeziora Wielka Łąka i potoku Barbara na Stołów.

Szkoda, że nie da się podejść nad brzeg jeziora, bo jest bardzo malownicze.

Teraz bezszlakowa stokówka na Stołów. 300 m w pionie przy nachyleniu sięgającym miejscami 37%. Pomysł niejakiego Dariusza - pewnie go znacie. Nie ma nawet czasu przyjrzeć się przyrodzie, bo trzeba patrzeć pod nogi. Takie kamole. Wygrzebuję z lasu jakiś kostur, bo oczywiście zapomniałam kijków. W mękach i bólach po godzinie osiągamy szczyt Stołowa. A tu pomimo wycia wiatru widać, że w górach już jesień.

Kolejny cel to Błatnia. Na szczycie wiatr urywa łeb razem z płucami. Ale z tego co pamiętam, a była 5 albo 6 razy, tam zawsze piździ i gwiździ.

Przy schronisku masa luda, ledwo jest gdzie usiąść, w bufecie kolejka na pół godziny stania, wioter nadal wyczynia dzikie harce, co jednak nie przeszkadza nam  w rozwinięciu pewnej "zdobyczy wojennej". A co!!!

Ewakuacja szlakiem niebieskim przez Przykrą, Palenicę do samochodu. Słoneczko zaczyna się ładnie kłaść i rzucać coraz to dłuższe cienie na stoki Szyndzielni i Klimczoka.

Tak mniej więcej w połowie najstromszego fragmentu zejścia robi się mocno szaro a my idziemy już na ostatnich nogach i zejście nie chce się skończyć. Na szczęście gdy robi się całkiem ciemno jesteśmy już na płaskim. Była to trochę walka z czasem, bo oczywiście (!!!) czołówki smacznie odpoczywają w szafie ze sprzętem

20 minut dreptania przy zaimprowizowanym świetle z powerbanka i auto. Upragniony koniec.

Ale nie koniec relacji. W bonusie filmik. Uwaga!!! Muzyka jest lekko wściekła